Theo Việt Báo – Phóng Viên Dạ Hương
Có lẽ đối với khán giả và thân hữu ở San Diego thì nhạc sĩ Hoàng Công Luận không còn là một cái tên xa lạ vì anh đã cùng ca sĩ Thương Linh xuất hiện một vài lần trên chương trình của đài VNTV ở San Diego và gần đây nhất là đêm nhạc thính phòng Thanh Âm Mùa Hạ hôm 23 tháng 8 vừa qua.
Tôi được may mắn tham dự đêm nhạc Thanh Âm Mùa Hạ và rất thích thú cũng như cảm phục tài năng của Hoàng Công Luận. Tôi lại càng tò mò khi nghe nhiều bạn bè trong giới sành điệu cho biết về chương trình nhạc chủ đề Autumn Concert – Đêm Thu. Được biết đây là lần đầu tiên anh Hoàng Công Luận cùng nhóm ca nhạc sĩ thân hữu tổ chức tại San Diego chương trình ca nhạc với nội dung mới lạ, phong phú và điạ điểm tổ chức sang trọng nên tôi nhất định phải tìm đến để phỏng vấn Hoàng Công Luận và tìm hiểu thêm về người nhạc sĩ trẻ này.
Dạ Hương: Khi Hoàng Công Luận xuất hiện lần đầu với các thân hữu của VNTV hôm 23 tháng 8 vừa qua tại San Diego, Hoàng Công Luận có cảm xúc gì trong một khung cảnh rất khác với sân khấu mà anh thường trình diễn trong những năm tháng qua?
HCL: Nhân dịp này Luận cũng xin được gửi lời cám ơn đến chị Vân Anh, anh Trần Hùng Tiết cùng các nhân viên và thân hữu của VNTV đã đón nhận Luận và Thương Linh rất nồng nhiệt và ưu ái. Thú thật, khi xuất hiện trong một không khí rất ấm cúng và trình diễn theo thể loại nhạc thính phòng, Luận cảm thấy rất thoải mái và tự nhiên. Không khí thân mật đó làm cho Luận hứng khởi và tự tin gửi gấm những nhạc phẩm Luận sáng tác đến khách tham dự. Mỗi khi đến trình diễn một thành phố ngoài nơi Luận cư ngụ, Luận vui vì có cơ hội làm quen và kết nối với thính giả của thành phố đó qua âm nhạc. Luận chỉ mong là khi mình rời khỏi San Diego, Luận đã để lại cho khán giả một ấn tượng tốt về lối trình diễn cũng
như những giòng nhạc của Luận.
Dạ Hương: Hoàng Công Luận có thấy con đường âm nhạc mà anh chọn để đeo đuổi đòi hỏi người nghe có một thẩm âm và sở trường khác biệt với những nhạc Việt thịnh hành ở hải ngoại nói riêng và tại Việt Nam nói chung?
HCL: Thưa chị, âm nhạc rất phong phú cũng như văn chương vậy. Mỗi tác giả, thi sĩ khi viết đều có ngôn ngữ, văn phong riêng của mình. Và thể loại thì cũng chia ra nhiều loại như hư cấu, trinh thám, mạo hiểm, tự truyện hay tuỳ bút v..v… Âm nhạc cũng vậy, có nhiều trường phái và thể loại. Luận thấy mỗi trường phái, thể loại đều có những đặc điểm riêng biệt. Luận theo học nhạc cổ điển của bộ môn vĩ cầm (violin) từ lúc còn nhỏ rồi sau khi tốt nghiệp Quốc Gia Âm Nhạc ở Saigon, Luận nuôi mộng làm nhạc phim và được may mắn theo học và tốt nghiệp ngành nhạc phim, tiếng Anh gọi là ” film scoring”, tại UCLA. Luận thích sáng tác và viết hoà âm theo những âm điệu có những tiết tấu mới, không theo khuôn khổ thuần tuý mà mình vẫn nghe trước đây. Hầu hết những bài nhạc Luận soạn hoà âm có những âm giai và accords (chords) mà chị vẫn thường nghe trong các bài nhạc có âm hưởng nhạc jazz, blues và swing. Luận có viết hoà âm nhạc dân ca Việt “Trèo Lên Quán Dốc” theo thể điệu mới và những lần đi trình diễn cho quan khách Mỹ và Việt ai cũng thích thú. Các bạn trẻ sinh ra và lớn lên ở hải ngoại thì đa số không biết tiếng Việt, nhưng loại nhạc dân ca với âm hưởng và lối hoà âm mới vẫn thu hút được họ. Sau khi nghe Luận trình diễn có nhiều bạn trẻ đến nói với Luận là họ rất ngạc nhiên và hãnh diện vì dân ca Việt mang màu sắc quốc tế và phong phú.
Dạ Hương: Không thể chối cãi là con đường âm nhạc và những thể loại anh đeo đuổi nói nôm na là “không ăn khách”, điều đó có làm cho anh nản lòng không?
HCL: Khi Luận đã chọn con đường này thì Luận cũng biết sẽ gặp chông gai, nhưng khi đã là đam mê thì hình như âm nhạc không còn biên giới nữa. Luận chỉ biết soạn nhạc, viết hoà âm theo sở trường của mình thôi và vẫn tiếp tục tìm tòi, học hỏi, trao đổi kinh nghiệm với các đồng nghiệp với hy vọng là chất sáng tạo của mình không bị dừng lại mà luôn mang đến thính giả một âm hưởng mới, một cung điệu quyện vào được với tâm hồn của người nghe. Như Luận đã trình bày nghệ thuật, âm nhạc rất đa dạng, có những thể loại thính giả thích nhiều vì quen thuộc và cũng có những thể loại phải cần một thời gian để thính giả làm quen và sẽ thưởng thức với một thẩm âm khác hơn.
Dạ Hương: Điều gì thúc đẩy anh dày công khổ luyện để đem đến nhạc Việt một làn hơi mới, một lối hoà âm mới?
HCL: Luận đam mê âm nhạc và thích nhiều thể loại khác nhau nên đối với Luận, một bản nhạc có lời và giai điệu (melody) hay thì tự nó sẽ lôi cuốn người nghe. Nhưng một bản nhạc hay lại có phần hoà âm với tiết tấu và phối khí tao nhã,thanh lịch thì sẽ làm bản nhạc đó được tăng giá trị hơn. Luận xin đưa một ví dụ rất dễ hiểu là một người con gái đẹp khi được trang điểm hoàn hảo và mặc một chiếc áo được một nhà vẽ kiểu thiết kế tinh xảo thì sắc đẹp người con gái đó tăng phần sắc sảo, sang trọng đúng không chị? Công việc của Luận cũng như một nhà thiết kế mỹ thuật vậy. Vật liệu là những nhạc cụ, những giai điệu, cung bậc của note nhạc. Làm sao Luận dùng những vật liệu đó để dàn dựng cho một ban nhạc với nhiều
nhạc cụ khác nhau có những tiết tấu, cung bậc, cường độ mà người nghe cảm thấy như họ đang ngắm một bức tranh đẹp và đồng hành bên tai họ là những âm thanh làm xoa dịu nỗi đau hay nhớ về một kỷ niệm đẹp và cũng đôi khi làm cho họ cảm thấy vui nhộn muốn nhún nhảy theo một nhịp điệu nào đó thì đó là thành công của người đảm trách phần hoà âm.
Dạ Hương: Được biết trong chương trình Autumn Concert – Đêm Thu vào ngày 11 tháng 10 sắp tới, ngoài anh ra, tất cả các nhạc sĩ đều là người Mỹ. Anh có ngại thính giả phê bình người Mỹ chơi nhạc Việt sẽ không có âm hưởng Việt Nam hay không có hồn không?
HCL: Âm nhạc là một ngôn ngữ chung của cả thế giới “universal language” được kết tạo bằng những thanh âm và cung bậc. Nếu mình phân biệt như thế thì không công bằng. Chắc là các con của chị và độc gỉa có rất nhiều em nhỏ được cha mẹ cho đi học piano, violin, cello, guitar, trống, kèn …v…v… Khi các
em đến trường nhạc thì các em học nhạc và chơi nhạc chứ không ai phân biệt em này người Việt không được chơi nhạc Mỹ, nhạc Pháp và chỉ được chơi nhạc Việt. Nếu chúng ta phân biệt như thế thì lúc nhỏ Luận đã không được chơi những bản nhạc cổ điển của các nhạc sĩ lừng danh ngưởi Áo như Mozart, Schubert, người Ý như Paganini, và Beethoven là người Đức rồi. Nói đơn giản hơn là khi Luận viết hoà âm thì Luận dùng nhạc để viết nhạc và các nhạc sĩ thì cũng dùng dụng cụ nhạc để chơi nhạc thôi nên sự phân biệt này không chính xác lắm. Còn vấn đề chơi nhạc có hồn hay không là tuỳ ở người nhạc sĩ, khi họ muốn chơi nhạc hay thì bắt buộc họ phải thả hồn vào bản nhạc. Nếu người nhạc sĩ chơi nhạc không có hồn thì vì họ không có tài chứ không phải vì nhạc Việt, nhạc Mỹ, nhạc Pháp hay nhạc Ý gì cả.
Dạ Hương: Theo anh thì âm nhạc là một ngôn ngữ quốc tế “universal language”, thế thì các nhạc sĩ sẽ dựa trên một cơ bản nào để chuyển đạt được thanh âm Việt và chuyên chở được những ý nhạc của nhạc sĩ sáng tác?
HCL: Thưa chị, cơ bản là bài bản được biên soạn tinh tế cho từng nhạc cụ sao cho phù hợp với thể loại và giai điệu. Mình có thể biến đổi để phần hoà âm mang một sắc thái mới nhưng căn bản vẫn là giai điệu và lời nhạc có thích hợp với người nghe hay không.
Dạ Hương: Khi tôi đọc qua tiểu sử của các nhạc sĩ trong ban nhạc sẽ trình diễn trong đêm Autumn Concert – Đêm Thu, tôi ngạc nhiên vì họ toàn là những nhạc sĩ nổi tiếng đã từng đi trình diễn trên thế giới trong các shows truyền hình lớn ở Mỹ cũng như đọat giải thưởng cao qúi về thể loại nhạc jazz, blues và swing. Như vậy trong đêm đó thể loại nhạc jazz, blues và swing sẽ chiếm bao nhiêu phần trăm của chương trình? Còn lại là thể loại nhạc gì?
HCL: Luận sẽ bật mí một chút thôi. Phần còn lại thì để dành ngạc nhiên cho khán gỉa tham dự đêm đó nhé. Khán gỉa San Diego sẽ được nghe những bản nhạc Việt Nam bất hủ và nhạc ngoại quốc được trình tấu với đa dạng, phong cách, thể loại như: jazz, blues, swing và ballad. Đặc biệt, có những chủ đề (themes) từ nhạc phim nổi tiếng như “Cinema Paradiso” của Ennio Morricone. Ngoài ra, còn có nhạc của nhà thơ Trần Dạ Từ cùng những bản nhạc tình ca quen thuộc của các nhạc sĩ Phạm Duy, Trịnh Công Sơn, Lê Uyên Phương, Đăng Khánh và một số bài tình ca do Luận sáng tác và hoà âm. Các thành phần ca nhạc sĩ thì Luận nghĩ chỉ khi đến đó nghe và xem họ trình diễn thì khán giả mới có thể đánh giá được tài năng của họ.
Dạ Hương: Bây giờ bước qua phần các ca sĩ góp mặt trong đêm đó là Tuấn Ngọc, Thương Linh và Phạm Hà. Tuấn Ngọc thì quá quen thuộc và được giới hâm mộ ở San Diego biết đến nhiều, vậy chúng ta hãy nói nhiều một chút về Thương Linh và Phạm Hà. Hoàng Công Luận đã từng đệm đàn và gửi gấm những bài nhạc của anh sáng tác cho Thương Linh và Phạm Hà trình diễn trong thời gian vừa qua. Lý do gì anh mời hai ca sĩ này cùng góp tiếng hát trong đêm nhạc Autumn Concert?
HCL: Luận đã có dịp làm việc với Thương Linh và Phạm Hà trong các chương trình ca nhạc tổ chức ở Orange County và gần đây nhất là đêm nhạc thính phòng nhân dịp lễ Valentine’s vừa qua. Luận rất qúi tài và tinh thần làm việc của Thương Linh và Phạm Hà. Ngoài chất giọng đặc biệt, tính tình rất dễ thương cả hai ca sĩ này làm việc rất chuyên nghiệp. Khi Luận soạn hoà âm và đưa bài bản để tập dợt trước khi đến ráp với ban nhạc, hai người ca sĩ này luôn luôn bỏ thì giờ tập luyện và khi đến dợt thì họ rất kiên nhẫn và tập dợt rất kỹ càng. Họ tôn trọng các bạn đồng nghiệp, các nhạc sĩ trong ban nhạc và rất qúi trọng khán giả nên Luận rất vui khi Thương Linh & Phạm Hà nhận lời mời cộng tác với Luận trong chương trình ngày 11 tháng 10 sắp tới đây.
Dạ Hương: Đối với anh, chất giọng của Thương Linh và Phạm Hà khác với các ca sĩ trẻ hiện nay ở điểm nào?
HCL: Thương Linh có làn hơi rất mạnh và thanh âm ở cao độ trung. Đặc biệt là chất giọng rất nồng ấm nên Thương Linh chuyên chở thể loại nhạc Jazz rất hay. Như chị đã từng nghe Thương Linh hát, chị cũng công nhận với Luận là thể loại này đòi hỏi một chất giọng đặc biệt hơi “nhựa” ở cao độ vừa nhưng vẫn có nét sang cả, say mê đôi khi với thanh âm cao vút và có lúc trầm buồn, thương đau. Thương Linh được trời phú cho một đặc ân nữa là mặc dù qua Mỹ lúc còn rất nhỏ nhưng Thương Linh hát nhạc Việt rất có hồn và phát âm rất chuẩn giọng Bắc. Ở đây thì chúng ta có quyền bàn xem thế nào là có “hồn Việt” hay không vì hát tiếng Việt mà phát âm không chuẩn thì sẽ không ra nhạc Việt phải không chị? Cũng như một hoạ sĩ vẽ một bức tranh cô gái Việt mà có cặp mắt xanh và tóc vàng vậy. Riêng về Phạm Hà, anh được theo học thanh nhạc ở Hoa Kỳ và có một kỹ thuật hát cũng như phong cách trình diễn riêng biệt. Luận còn nhớ đêm Valentine’s Phạm Hà xuất hiện với Thương Linh trong nhạc phẩm “Con Đường Tình Ta Đi” được khán giả hoan nghênh lắm. Ngoài ra, Phạm Hà còn hát được tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Ý và tiếng Tây Ban Nha nữa. Chắc chị cũng đã nghe qua nhạc phẩm Unchained Melody nhiều lần rồi, nhưng khi Phạm Hà hát bằng tiếng Ý, mọi người có cảm tưởng như mình được nghe một ca khúc mới sáng tác và được liệt kê vào top hits của 2014. Khi anh chấm dứt phần trình bày đơn ca trong đêm đó thì có một số khán giả đứng bật dậy làm “standing ovation” vì họ ngạc nhiên và thích thú. Chắc chắn Phạm Hà cũng sẽ trình diễn nhạc phẩm này cho khán giả ở San Diego nghe trong đêm nhạc Autumn Concert tới đây.
Dạ Hương: Tôi được biết là anh Tuấn Ngọc đã tự soạn những bản nhạc rất đặc biệt với thể loại jazz và swing để trình diễn trong chương trình Autumn Concert – Đêm Thu. Hoàng Công Luận có thể cho biết lý do tại sao anh Tuấn Ngọc dành cảm tình đặc biệt cho chương trình này? Như thế khác giả có dịp nghe những ca khúc quen thuộc mà đã đưa anh lên đài danh vọng không?
HCL: Anh Tuấn Ngọc là một ca sĩ chuyên nghiệp và tên tuổi, sự nghiệp của anh gắn liền với phong cách trình diễn, bài bản và chất giọng thiên phú. Rất nhiều người biết anh qua những nhạc phẩm tiền chiến và những ca khúc thịnh hành của Phạm Duy, Phạm Đình Chương, Trịnh Công Sơn, Ngô Thuỵ Miên nhưng ít ai biết anh rất mê nhạc jazz, blues và swing. Khi anh nghe đến thành phần nhạc sĩ của ban nhạc anh rất hứng thú và đã giúp Luận soạn hoà âm và phối khí những bài bản đặc biệt để trình diễn trong đêm nhạc Autumn Concert.
Dĩ nhiên là anh Tuấn Ngọc cũng sẽ cống hiến đến khán giả ái mộ những bản nhạc mà đã đưa anh lên đỉnh danh vọng và được nhiều người yêu thích.
Dạ Hương: Hoàng Công Luận kỳ vọng gì ở khán giả San Diego?
HCL: Chị cho phép Luận nhắc đến tên một tài năng âm nhạc mới của cộng đồng San Diego đó là em Andrew Vũ Duy Ân. Vũ Duy Ân mới 14 tuổi nhưng rất xuất sắc trong bộ môn dương cầm. Em đã đi trình diễn nhiều nơi và đoạt nhiều giải thưởng cũng như học bổng âm nhạc ở Hoa Kỳ. Trong chương trình đêm Autumn Concert, em Vũ Duy Ân sẽ độc tấu dương cầm và cùng Luận trình diễn một bài nhạc mà Luận biết chắc rất nhiều người yêu thích đó là bản “Oblivion” của Astor Piazzolla. Ước vọng của Luận là mỗi thành phố Luận và các ca nhạc sĩ thân hữu đến trình diễn, Luận sẽ đi tìm tài năng mới của cộng đồng người Việt điạ phương để tạo điều kiện cho các tài năng trẻ và giới thiệu họ đến khán giả. Làm như vậy để giúp các em thích âm nhạc có dịp làm quen với sân khấu và đem khả năng âm nhạc của mình cống hiến cho mọi người. Luận không kỳ vọng gì ở khán giả hơn là mong mọi người đón nhận Luận cũng như các ca nhạc sĩ và những tài năng mới của cộng đồng San Diego với tấm lòng rộng mở.
Dạ Hương: Cám ơn Hoàng Công Luận rất nhiều đã cho tôi dịp được trò chuyện và học hỏi thêm được một ít kiến thức về âm nhạc. Bây giờ hành trang và vốn liếng âm nhạc của tôi có thêm được một màu sắc mới. Tôi nghĩ rằng tôi sẽ không là người duy nhất ngồi thưởng thức chương trình nhạc Đêm Thu và liên tưởng đến câu chuyện âm nhạc chúng ta trao đổi ngày hôm nay. Chúc anh và các ca nhạc sĩ thành công trong đêm đó.
http://nguoivietblog.com/ngoclan/?p=1732
Chiều Chủ Nhật, tôi bước vào Saigon Performing Art Center khi nghe anh Dzũng Taylor, chồng ca sĩ Thu Phương, ngồi phía ngoài nhà hát, nói, “Gần nửa chương trình rồi NL!”
Ừm, ngày cuối tuần có quá nhiều công chuyện để làm. Nếu không vì “lỡ cầm” lấy vé rồi thì có lẽ tôi chọn chuyện ở nhà để tịnh dưỡng hơn là rửa mặt, thay quần áo tươm tất và lái xe đi xem hát.
Tôi đến rạp làm khán giả của một chương trình nhạc mà tôi chưa từng một lần nghe nhắc đến tên ông thì đừng nói chi rằng tôi biết được một ca khúc nào của ông, nhạc sĩ Đăng Khánh, trước đó.
Rất thản nhiên, thực ra rất miễn cưỡng thì đúng hơn (xin lỗi người đã đưa vé :p) tôi đẩy cửa vào nhà hát.
Cặp mắt vừa kịp làm quen với bóng tối, cũng là lúc tôi nhận ra hình như không còn một ghế trống! (ngoài 2 ghế tôi đang giữ vé trong tay, mà chắc cũng có vài người cũng như tôi.)
Khán phòng im phăng phắc, trên sân khấu Tuấn Ngọc sắp kết thúc bài hát của mình. Một người đàn ông đứng gần ngay cửa chờ Tuấn Ngọc chào khán giả bước vào trong, mới đi lên tìm chỗ ngồi của mình. Bao nhiêu đó, ngay lập tức cho tôi hiểu: “đây là chương trình thứ ‘thứ dữ’” Cũng chính vì thế, tôi đành phải đứng luôn nơi cuối khán phòng xem chứ không dám đi lên phía trên tìm ghế của mình, sợ làm ảnh hưởng đến không khí đang có.
Tôi bắt đầu làm quen với nhạc Đăng Khánh qua bài hát đầu tiên của Trần Thu Hà, “Đêm trăng khuya.” Một cảm giác gì thật lạ. Một cái gì đó xốn xang.
Chưa kịp định thần cảm xúc đó là gì thì bài hát tiếp theo “Đừng gọi tên em nữa” (thơ Nguyễn Hữu Nghĩa) khiến tôi thấy cả người mình như nổi gai, và muốn khóc. Trời ạ! Lời hay. Nhạc hay. Và giọng hát của Trần Thu Hà, không thể đòi hỏi hơn được nữa.
Đừng gọi tên em nữa! Đừng gọi tên em nữa/Kệ em khóc lẻ loi/Chiều ơi muộn lắm rồi/ Đừng gọi tên em nữa! lòng người như giông tố/ bóng đêm vẫn buông dài/ hắc hiu mưa bên ngoài/Xóa đi bao ưu hoài/Đừng gợi nữa tình ơi…..
Tôi cảm thấy mình như muốn quỵ xuống luôn khi Trần Thư Hà dứt câu “Đừng gợi nữa tình ơi…”
Nhạc Đăng Khánh hút hồn tôi rồi.
Một điều gì đó đau đớn, vỡ òa, tức tưởi. Bài thơ của Nguyễn Hữu Nghĩa kết thúc bằng câu “Đừng gọi tên em nữa /Bóng đêm vẫn buông dài/ Tiếng thạch sùng tiếc nuối/ Em oà khóc… anh ơi!!!” nhưng hình như tôi chỉ thấy mắt mình cay khi cái buông lơi giọng của người ca sĩ mang đến cho tôi quá nhiều cảm xúc, hơn là tôi nghĩ.
Tiếng vỗ tay dường như không dứt kéo mọi người về với thực tại. Giờ nghĩ giải lao cũng điểm.
Tôi nghe đâu đó tiếng những người xem, như tôi, nói với nhau, “Trần Thu Hà quá tuyệt vời!” và nói với vợ nhạc sĩ Đăng Khánh, “Ổng viết nhạc gì mà hay dữ vậy! Không ngờ!”
Tôi ngồi một mình, không bị chi phối bởi người bên cạnh (vì không quen :p), và cứ thế, thả hồn lên sân khấu xem tiếp phần hai. Những bản nhạc lần đầu tiên trong đời được nghe. Mà lại không thấy lạ. Chỉ thấy có gì như rưng rứt, như chùng chình, như nhớ nhung, nhiều thứ.
Bích Vân, Tuấn Ngọc, Thu Phương, Nguyên Khang, và Trần Thu Hà, mỗi người một nét, phả thêm hồn vào những ca khúc của Đăng Khánh. Có bài ông viết cả nhạc lẫn lời. Có bài ông phổ thơ, trong đó có thơ Du Tử Lê, cũng một loại thơ không khiến người ta nhớ liền sau khi lướt mắt qua.
Người ta nói nhạc ông “sang cả.” Hình như là vậy, bởi nó sẽ không thể là phổ thông. Nó sẽ kén người nghe. Kén cả người hát.
Bước ra khỏi sân khấu, kêu tôi nhẩm lại một giai điệu nào đó các nhạc phẩm vừa nghe, tôi không thể làm được. Nhưng tôi biết, mình sẽ phải tìm cho bằng được, để nghe lại những gì tôi đã nghe qua. Như tôi mê mải cả buổi chiều nay, nghe lại “Niềm nhớ thương,” “Đừng gọi tên em nữa”, “Biển sầu mênh mông, “Sài Gòn buốn cho riêng ai?” “Giấc mơ đời tôi” “Mắt em vương giọt sầu” “Lệ buồn nhớ mi”, “Tiễn em chiều mưa”…. lại chông chênh trong lòng mình những hoài niệm, những yêu thương, những nhung nhớ…
Tôi nghe nhiều lần “Niềm nhớ thương” (chứ không phải Niềm Thương Nhớ mà Ngọc Lan vẫn thường hát), tuy giọng hát tìm được trên net không vừa ý tôi, nó không làm tôi chìm đắm trong những suy tưởng, không cho tôi cái cảm giác phiêu diêu, lâng lâng như khi tôi nghe Thu Phương hát trên sân khấu, nhưng nghe đỡ vậy, trước khi tìm mua đĩa.
Tôi thích cách MC Vĩnh Lạc giải thích xuất xứ câu hát “Từ vương kính em vô hình/Tàn xiêm áo nay vô tình” lấy từ ý thơ “Đập cổ kính ra tìm lấy bóng/ Xếp tàn y lại để dành hơi” mà Tự Đức làm để khóc Bàng Phi.
Tôi sẽ hát được bài này, tôi chắc là như vậy, vì đó là nhạc điệu dễ nhất trong các ca khúc của Đăng Khánh mà tôi đã nghe tối qua, Tango, duy nhất.
Còn lại, tôi sẽ nghe. Bởi không, sẽ là tiếc lắm lắm.
Cám ơn người đã cho tôi vé đi xem tình ca Đăng Khánh, thật nhiều.
***
Nghe “Giấc mơ đời tôi” trước đi
yêu em anh yêu dáng em trong sương chiều
thương em anh thương bước chân đi trong tịch liêu
chiều nay mây xám mắt xanh quên đời
bàn tay anh đã van người
cho mắt thôi xa xôi, cho nét son trên môi
làm giấc mơ đời tôi
Nguyễn Tài Ngọc
Hôm Chủ Nhật 20-1-2013, vợ chồng anh Lê Hân và vợ chồng tôi đi xem show nhạc thính phòng “Tình Ca Đăng Khánh: SàiGòn Buồn Cho Riêng Ai?” ở SaiGon Performing Arts Center, 16149 Brookhurst Street Fountain Valley, CA 92708. Đây là một show nhạc chỉ hát những sáng tác của soạn nhạc gia (composer) Đăng Khánh, và lý do anh chọn tên show hôm nay là vì: “Tôi chọn “Saigon Buồn Cho Riêng Ai?” làm chủ đề cho CD mới nhất và cũng cho chương trình nhạc thính phòng Tình ca Đăng Khánh, thứ nhất là tác phẩm mới nhất, thứ hai là Saigon luôn luôn ở trong trái tim tôi, thứ ba là những trăn trở và ước vọng của tôi với thành phố thân yêu này” (theo Người Việt Online).
(Anh Đăng Khánh có trang web ở: http://dangkhanhmusics.com/ , hoặc có thể nghe nhạc Đăng Khánh ở Saigonocean.com. http://www.saigonocean.com/nghenhacDangKhanh/DK-2.htm)
Hơn một tháng trước đây, anh Đăng Khánh (tên thật là Nguyễn Nhật Thăng) email mời anh Lê Hân và tôi đi dự show nhạc thính phòng. Anh Lê Hân là thi sĩ, biết nhiều người trong giới nghệ thuật nên được mời đi đây đi đó là phải, còn tôi là vô danh tiểu tốt, chưa bao giờ hy sinh lớn lao cho tổ quốc, chưa bao giờ phấn đấu để đạt được danh hiệu “anh hùng lực lượng vũ trang” trong quá trình chống Mỹ cứu nước (mấy chục năm rồi nhưng mình vẫn cứ chống Mỹ vì Mỹ chẳng thèm đếm xỉa gì đến mình), chưa bao giờ có nhiệm vụ cụ thể cố gắng vượt chỉ tiêu phát triển mạnh nhân văn và văn hóa quốc gia, chưa bao giờ chủ động tham mưu, phối hợp thực hiện tốt, đẩy mạnh công tác tuyên truyền (chẳng biết cho ai, dân ngu cu đen? nhưng mình vẫn tuyên truyền), tạo sự đồng thuận trong đời sống xã hội nhân bản, tôi chỉ may mắn biết anh Lê Hân thế mà cũng được anh Đăng Khánh mời nên đây thật là một hân hạnh to tát cho tôi.
Qua nhiều bài viết, tôi đã thú tội với nhân dân và đất nước là tôi ít nghe nhạc nên không biết ai là ai trong lãnh vực âm nhạc nên tò mò tôi vào Google tìm “nhạc Đăng Khánh”. Click con chuột xong tôi mới ngã ngửa ra vì hơn mười trang đầu liệt kê những link liên hệ về “Đăng Khánh”. Tên Đăng Khánh thường đề cập với những nhân vật tên tuổi như Du Tử Lê, Từ Công Phụng, Kiều Chinh, Mai Thảo…, và nhạc Đăng Khánh thì hầu như chỉ có các ca sĩ thượng thặng trình bày: Ý Lan, Vũ Khanh, Elvis Phương, Tuấn Ngọc, Khánh Hà….
CD Đăng Khánh
Tôi có email qua lại vài lần với anh Đăng Khánh, và điểm đầu tiên tôi nhận xét ngay là anh rất khiêm nhường. Tôi không biết anh bao nhiêu tuổi, chỉ biết anh vào khoảng thế hệ anh Lê Hân, có nghĩa tôi ở vai em, thế mà trong email anh cứ gọi tôi là “anh”, dù rằng tôi năn nỉ anh hết cả nước bọt, van anh như nước đổ lá khoai hãy gọi tôi là em. Một điều tôi không ngờ là khi vào website của anh, đọc tiểu sử mới khám phá ra anh là nha sĩ ở Việt Nam, Mỹ, và là một composer (soạn nhạc gia) ở Hoa Kỳ. Ấy thế mà khi email cho tôi, anh hoàn toàn không đề cập đến. Một người không cần là bác sĩ Tâm Lý Học ở nhà thương điên Biên Hòa, chỉ cần quan sát người mình không quen biết xưng hô và hành động như thế nào là mình có thể đoán biết cá tính người đó ra sao. Anh Đăng Khánh nhún nhường, không như ông M.C. ngạo mạn Bắc Kỳ lúc nào cũng xưng tôi và gọi tất cả mọi người là em, là cháu, dù rằng người đó có thể lớn tuổi hơn mình, và cũng không như anh chàng bác sĩ ở California nhẩy vào lãnh vực âm nhạc nghĩ rằng bác sĩ, nha sĩ, lòi sĩ… tham gia vào lãnh vực âm nhạc khoe khoang kèm chức M.D. sau tên của mình trong một chương trình âm nhạc thì không có gì là chướng, khoe với tôi (tôi không quen biết) là khi viết email cho tôi, anh ta không kèm chữ M.D. sau tên của anh ấy vì anh ta xem tôi là bạn (có nghĩa là viết email vô bổ cho mọi người khác thì lúc nào anh ta cũng kèm theo chức M.D.).
Chỉ nhận xét qua vài email anh Đăng Khánh viết cho tôi, dù rằng anh là một người tài cao học rộng rất thành công trên đường đời, là nha sĩ ở Việt Nam, Mỹ, là composer ở Hoa Kỳ, sáng lập ra Mozart Institute of Music, đài phát thanh đầu tiên ở Houston, Voice of Vietnam Radio, nhưng anh hoàn toàn không cho tôi biết, chứng tỏ anh là một người hết sức khiêm nhường. Tôi có thể chứng minh sự quan sát của tôi không sai vì chính nhà thơ Du Tử Lê phê bình Đăng Khánh là “người nhạc sĩ tài hoa nhưng cực kỳ nhũn nhặn.‘
Đăng Khánh & Phuơng Hoa
Anh Lê Hân ở San Jose, chiều Thứ Bẩy cùng vợ là chị Châu lái xe đến nhà tôi để hôm sau chúng tôi cùng nhau đi xem show. Anh Hân là người ba năm trước đây rủ tôi ra làm website Saigonocean.com cho vui. Anh là người có công khó thiết lập và duy trì toàn bộ trang web. Trong anh có hai đức tính tôi rất khâm phục là khiêm nhường và phục vụ xã hội. Ngoài việc làm website, anh còn gửi giúp tài chính cho một trường tiểu học nhỏ ở Việt Nam. Những người nghe nhạc Saigonocean.com có lẽ không biết việc sưu tầm và upload nhạc lên website không những khó nhọc, người có kiến thức mới làm được, mà còn tốn nhiều thì giờ, đôi lúc phải thức suốt đêm hy sinh giờ Tí canh Ba. Tôi thỉnh thoảng cũng làm việc thiên hạ nhưng ở điểm này tôi và anh Hân khác nhau hoàn toàn. Nếu phải chọn một trong hai, làm việc thiên hạ, hay giờ Tí Canh Ba, thì tôi không ngu dại như anh Hân: tôi sẽ cho thiên hạ đi tầu suốt.
Lê Hân
Tôi biết anh Hân khoảng bốn năm, nhưng cả hai thân tình như quen nhau lâu lắm, từ thời vua Ngọa Triều Lê Long Đĩnh. Một việc lạ lùng là tôi gặp bao nhiêu người trên nước Mỹ, thế nhưng chỉ có anh là trùng ngày sinh nhật với tôi, và may mắn thay cho cả hai chúng tôi, ngày đó không trùng với sinh nhật của bác Hồ.
Trước khi đi xem show, chúng tôi ghé vào khu Phước Lộc Thọ ăn trưa. Gần Tết nên giữa Shopping họ dựng ông Thần Tài và ông Địa to khổng lồ. Ông Địa mập thù lù nhìn thật là ngứa mắt, anh chàng nào mập ú nụ như thế này bảo đảm mấy bà mấy cô cho số de, ấy thế nếu là ông Địa thì bảo đảm sẽ có bà, có cô khúm núm mang vào nhà.
Ngồi xuống bàn thì chỉ trong vài phút thức ăn đã đem ra. Tôi nói điều này chắc chắn không sai: miền Nam California thức ăn ngon và không thiếu bất cứ một món gì có ở SàiGòn. Giá cả rẻ nhất ở ngoại quốc. Đĩa bò khô đu đủ và bánh cuốn ở đây giá là $5, $6 dollars. Bò khô đu đủ ở đây nhất định ngon hơn ở Việt Nam, đĩa to khổng lồ, ăn xong khỏi còn nhỏ rãi thèm thuồng như ở Việt Nam vì đĩa bán quá nhỏ.
Chúng tôi đến địa điểm sớm, 2:15 trưa. Tôi gặp chị Nhã Ca nên đến chào, hỏi anh ở đâu (chồng chị Nhã Ca, anh Trần Dạ Từ), và nói với chị ra “chụp hình với vợ chồng em và chị Châu (vợ anh Lê Hân) một pose”. Chị nói chụp thì chụp nhưng nhớ đừng đăng lên mạng. Tôi bảo chị ấy: “Vâng, nhất định là không đăng lên mạng. Chị tin em, em có bao giờ nói láo với chị không?”. Hmm, đây là ảnh chị Nhã Ca, người rất hiền từ và vui tính.
Chị Nhã Ca, chị Châu (vợ anh Lê Hân)
Cũng ở hí viện này hai tháng trước đây tôi vừa xem show nhạc Salut Les Copains. Tôi nghe tin đồn có thật là hí viện này bây giờ đã được công ty Thúy Nga thuê dài hạn. Thế là công ty Thúy Nga vẫn sống phây phây, tài chính như ông Địa, chứ không như tin đồn thất thiệt nào năm ngoái nói là vì khán giả hâm mộ mua bản copy đạo chích không mua bản chính nên Paris By Night sắp sửa đóng cửa.
Vừa mới vào cửa thì chỉ vài phút sau lần đầu tiên tôi gặp anh Đăng Khánh và vợ là chị Phương Hoa. Cả hai rất thân thiện, trông tràn đầy nhựa sống, thảo nào anh Đăng Khánh vẫn còn hứng chí viết nhạc tình. Tôi phục lăn những người lớn tuổi như anh Đăng Khánh, anh Lê Hân mà vẫn còn đủ mười thành công lực viết nhạc tình. Phải có một bí quyết nào đó, có thể là ăn mười viên xí mụi trước khi đi ngủ mỗi tối?
Đăng Khánh & Phương Hoa
Lê Hân, Đăng Khánh
Lê Hân & chị Châu, Đăng Khánh
Vào ghế ngồi độ một giờ đồng hồ thì chương trình bắt đầu. Chị Phương Hoa, Kiều Chinh, Du Tử Lê, và Đăng Khánh lần lượt lên phát biểu vài lời giới thiệu và thổ lộ.
15 phút truớc khi show bắt đầu
Trần Dạ Từ & Nhã Ca, Kiều Chinh
Ngoại trừ Nguyên Khang nói chuyện phát âm tiếng Nam 100%, bốn ca sĩ kia đều là Bắc Kỳ: Bích Vân sinh trưởng trong Nam nhưng gia đình là người Bắc, Trần Thu Hà sinh năm 1977 ở Hà Nội, Thu Phương sinh năm 1972 ở Hải Phòng, và Tuấn Ngọc sinh cùng thời với Lạc Long Quân ở Ải Nam Quan. Người hướng dẫn chương trình là nhạc sĩ Trần Như Vĩnh-Lạc.
Bình phẩm một chương trình nhạc thì lẽ tất nhiên người viết phải có một chút ít kiến thức gì về nhạc. Tôi phải thú thật là tôi hoàn toàn không có uy tín để phê bình vì tôi không biết gì về âm nhạc. Nếu có nghe, thỉnh thoảng tôi lại thích một vài bài vợ tôi cho là Sến. Tôi đã quen không dám cãi vã với nàng, dù rằng trong thâm tâm tôi nghĩ rằng nhạc Sến cũng có bài hay như nhạc nàng thích, cũng như cái ví $20 dollars nó cũng có giá trị ngang ngửa bên tám lạng bên nửa cân với cái ví $2500 dollars của Louis Vuitton. Nếu tôi nêu ra điểm này thì chắc chắn vợ tôi sẽ cho tôi ăn guốc vào đầu, do đó tôi không dám phân tích ca từ hay âm giai của nhạc Đăng Khánh, e rằng sẽ nhận chưởng lực Càn Khôn Nhất Chỉ của độc giả là tôi múa rìu qua mắt thợ.
Không phân tích nhưng ai cũng có quan điểm, dù rằng chẳng biết đúng hay sai, nên tôi không ngần ngại viết vài dòng nhận xét nhạc Đăng Khánh qua cái nghe mộc mạc của một người có kiến thức tía em hừng đông đi cày bừa về âm nhạc.
Bích Vân
Nhạc Đăng Khánh phần lớn là nhạc tình. Đối với tôi, viết thơ tình đã khó, người có khả năng viết cả lời lẫn nhạc như Nhật Trường, Lam Phương, Từ Công Phụng, Nhật Ngân, Đăng Khánh… thì tôi phải tôn là sư phụ, vì chính tôi cũng làm thơ nhưng không bao giờ làm được thơ tình. Nếu có làm thì thơ tình của tôi trở nên lệch lạc, nặng chịch, chỉ là văn có vần chứ chẳng phải là thơ. Tôi đưa ra thí dụ một vài câu thơ dỏm của tôi để cho thấy ít ra tôi cũng có một chút ít thẩm quyền bình lưận về thơ:
hai niềm vui nhất của người đàn ông:
một vui ngày lấy vợ thương,
hai vui ngày vợ tử thương lìa đời.
và đêm tân hôn:
đêm nay anh thả thuyền buồm,
vào phòng, dâng sóng, em chuồn nơi đâu?
Giống như bao thi sĩ, nhạc sĩ khác, người con gái lúc nào cũng trong tâm huyết người con trai, là động cơ thúc đẩy, là đối tượng rung cảm Đăng Khánh sáng tác ra những vần nhạc thánh thót, nhẹ nhàng. Tôi chỉ đưa ra một thí dụ điển hình:
một ngày không có em, nhớ xôn xao bàng hoàng,
một đời xa vắng em, réo âm vang muộn màng.
một ngày em không tới, một ngày em không nói, nụ cười rong rêu mãi nát tan.
(Ta muốn cùng em say)
Những người nổi tiếng chắc phải có nhiều kiên nhẫn vì ai cũng muốn chụp chung một pose nên tôi phải giải thích bức ảnh này để cho mọi người thấy chúng tôi cũng chỉ là dân chụp ảnh… ké. Vợ tôi thấy chị Kiều Chinh, muốn chụp chung nên nói với tôi. Tôi thấy ngại, không quen biết mà đến chụp thì kỳ quá. May thay chị Nhã Ca đến ghế chúng tôi nói chuyện. Tôi biết chị Nhã Ca thân với chị Kiều Chinh nên nói với chị là “Vợ em muốn chụp ảnh chung với chị Kiều Chinh, em không quen biết, hỏi thì thấy kỳ quá, nhờ chị…” tôi chưa nói hết thì chị đã dắt tay vợ tôi, kéo đi đến ghế chị Kiều Chinh. Tôi có hỏi xin phép chị Kiều Chinh, và khám phá là chị rất hiền từ và nhũn nhặn, vui vẻ để tôi chụp một tấm hình. Tôi chụp xong thì anh Đăng Khánh bảo tôi ngồi xuống chụp luôn một tấm. Nhờ thế mà tôi cũng được chụp chung với những nhân vật nổi tiếng:
Du Tử Lê, Trần Dạ Từ, Nhã Ca, Đăng Khánh, Kiều Chinh
Cô đứng thứ nhì từ bên trái là Hòa Bình, người tổ chức show
Nhạc Đăng Khánh không phải là nhạc Sến. Có nhiều lý do để tôi đưa ra kết luận này (tôi đã viết bài ”Nhạc Sến là gì?” post trên Saigonocean.com). Lý do chính yếu là vì nhạc sĩ sáng tác là người Bắc, và bốn ca sĩ gốc gác đều là Bắc Kỳ dzốn. Không như nhạc Sến hát lên là đã thấy Sến, chẳng hạn như bài Đời tôi cô đơn con nít 14 tuổi yêu sớm thất tình anh nào cũng hát được vì nó dễ hát: ”Đời tôi cô đơn nên yêu ai cũng cô đơn, Đời tôi cô đơn nên yêu ai cũng không thành…” , nhạc Đăng Khánh khó hát vì không những nốt nhạc lên xuống khắp nơi không tiên đoán được như ổ gà trên đường cao tốc mới xây ở Việt Nam, âm giai của nó cũng cầu kỳ thay đổi thất thường, đôi lúc không khác gì như nhạc opera. Tác giả có một kiến thức bao quát về âm nhạc, là một composer chứ không phải chỉ là một song writer nên đây là lý do tại sao nhạc Đăng Khánh cầu kỳ, trình độ cao cấp làm người phàm tục như tôi nghe phải ngỡ ngàng, có… sự cố (xin lỗi độc giả, lâu lâu tôi phải thọc vào một vài chữ như thế này thì tối ngủ tôi mới hả dạ). Ngồi nghe suốt 20 bài nhạc, tôi nghĩ chỉ có hai bài là âm điệu dễ nhớ, tôi có thể lập lại, Niềm nhớ thương, Ta muốn cùng em say. Phần còn lại, chẳng hạn như nghe cô Trần Thu Hà hát bài Biển Sầu Mênh Mông mà tôi cứ tưởng tượng mình đang ngồi nghe The Phantom of the Opera: điệu nhạc từ từ – nhanh nhẹn, khoan thai – dồn dập, chậm chạp – đốc thúc, nhỏ nhẹ – ầm ầm. Vì sự khó khăn hát nốt nhạc cho được chuẩn, tôi không tin là ca sĩ nào cũng hát được nhạc của Đăng Khánh.
Năm ca sĩ hôm nay do đó đều là những ca sĩ thiện nghệ, có giọng hát và kỹ thuật xuất chúng. Không thể nào phủ nhận được tài năng của những ca sĩ Hà-Nội đào tạo, Thu Phương và Trần Thu Hà, và cả của cô Bích Vân, tốt nghiệp Quốc Gia Âm Nhạc SàiGòn và nhạc viện ở Hoa Kỳ: giọng hát hớp hồn, sắc bén, mạnh bạo, vũ bão, dập dồn, quyến luyến theo tiếng nhạc, cộng với diễn xuất sống động làm khán giả say mê nín thở theo dõi cho đến lúc cuối cùng của nốt nhạc thì mới thở ra một cái phào như chính mình đang hát.
Bích Vân
Nguyên Khang giọng ấm cúng, truyền cảm, rất hay.
Tuấn Ngọc thì tôi có viết mười trang cũng không hết, nên cố gắng vắn tắt: Theo tôi được biết, show nhạc này đã đặt cọc Tuấn Ngọc từ mấy tháng trước, hát vào ngày Chủ Nhật 20-1-2013 ở Fountain Valley, California. Tuấn Ngọc sau này nhận lời hát thêm cho show Từ Công Phụng ở Việt Nam một ngày trước đó, vào ngày Thứ Bẩy 19-1-2013. Vì Việt Nam đi trước California 15 tiếng, Tuấn Ngọc đánh cuộc là hát xong Thứ Bẩy 19-1-2013 ở Việt Nam, leo lên máy bay bay về Mỹ thì vừa kịp giờ hát cho show Sàigòn Buồn Cho Riêng Ai. Tôi nghĩ đây là một trong những lý do show đình trễ, không bắt đầu đúng giờ, trễ một tiếng, 3:30 PM thay vì 2:30 PM để chờ Tuấn Ngọc đi xe đến từ phi trường LAX.
Khi ba ca sĩ trình diễn xong, mỗi người hát hai bài, đến phiên Tuấn Ngọc vừa về đến nơi nên ra chào khán giả. Chính anh ta nói mới từ LAX đến, chỉ kịp về nhà đánh răng rồi đến đây liền lập tức. Khi Tuấn Ngọc hát bài K. Khúc Của Lê, đến nửa chừng anh ta ú ớ vài âm trong miệng rồi ngừng hát, đứng giữa khán đài nhìn xuống đất trong khi ban nhạc tiếp tục chơi hết bài. Tôi đi xem nhiều show nhạc, đây là lần đầu tiên thấy ca sĩ ngừng hát, đứng chịu trận yên lặng cho đến khi ban nhạc kết thúc bài hát. Khi ban nhạc chấm dứt, anh ta xin lỗi đưa ra lý do vì hát ở Việt Nam mới về, đi thẳng đến đây không có thì giờ tập dượt với ban nhạc nên không hát tiếp được. Thử tưởng tượng khán giả trả $35, $50, $75, hay $100 để nghe một ca sĩ ngừng giữa bài nhạc, không hát!
Sau khi hí viện nghỉ giải lao 30 phút, trở lại phần thứ hai thì Tuấn Ngọc xin lỗi khán giả, xin khán giả cho phép “tắt đèn làm lại”, rồi hát lại bài nhạc đó. Sau khi anh ta hát xong, cả hí viện vỗ tay rối rít.
Tuấn Ngọc
Đây là nhận xét của tôi:
1. Tôi biết tiền thù lao trả cho ca sĩ hàng đầu mỗi show vào khoảng 5000 dollars. Quen biết hay “làm ơn làm phước”, giá này có thể xuống còn $3,000 dollars. Nếu đã nhận tiền thù lao hát cho show nhạc Sàigòn Buồn Cho Riêng Ai? vào ngày Chủ Nhật, mà còn nhận đi hát ở Việt Nam vào ngày Thứ Bẩy, không chuẩn bị tập dượt cho show Chủ Nhật thì cho thấy cá tính của người ca sĩ:
a. Xem khán giả và những người tổ chức show SàiGòn Buồn Cho Riêng Ai? không ra gì: Tuấn Ngọc đi thẳng từ phi trường LAX, về nhà chỉ kịp đánh răng tắm rửa rồi đi ngay đến show. Thử hỏi nếu chuyến máy bay đó bị trục trặc không rời Việt Nam được thì có phải là show hôm đó sẽ không có Tuấn Ngọc không? Người tổ chức show ăn nói sao với khán giả? Danh dự họ sẽ bị mất mát. Khán giả mua vé nhưng không có Tuấn Ngọc, thế nhưng Tuấn Ngọc không xem những điều đó là quan trọng.
b. Xem tiền là trọng, xem quyền lợi của mình là trên hết: cứ đi hát tưới hột sen thu tiền, chẳng cần chuẩn bị, không cần thấy xấu hổ, chẳng cần đặt cái hãnh diện cá nhân phải trình bày điêu luyện bài nhạc, dù rằng đó là nghề của mình.
2. Tôi rất ngạc nhiên là thay vì khán giả giận dữ cho ăn cà chua trứng thối, họ lại vỗ tay! Nếu một người bước vào một nhà hàng, bồi dọn thức ăn dở ẹc, rồi xin lỗi vì lý do mướn bếp không thử trước, khi khách đến thì mới thử tài bếp, khách hàng có vỗ tay hay là chửi rủa? Nếu một người mua một chiếc xe hơi, vừa lái xe ra khỏi tiệm xe hư máy không chạy, hãng xe ra xin lỗi nói máy xe đáng lẽ được giao một tháng trước nhưng mới nhận hôm qua nên gắn đại vào xe, chưa có dịp thử, người mua có vỗ tay hay đòi tiền lại? Nếu con đi học có một cái test nó biết ba tháng trước, nhưng không chịu học, đi chơi rồi đến ngày test không làm bài được, bị Thầy Cô cho điểm F, bố mẹ có vỗ tay tán thưởng con hay nổi trận linh đình? Hành động của khán giả cho phép cái ngứa tai gai mắt tiếp diễn mà không sửa sai. Nếu mọi người cứ chấp nhận sự ngông cuồng xem thường khán giả này thì những ca sĩ xem trời như vung vẫn tiếp tục đòi tiền thù lao khổng lồ, không thấy xấu hổ. Lỗi này tôi đổ lỗi cho khán giả vì đã dung thứ một hành động sai lầm, không trừng phạt, không chỉ điểm cái sai, cái quấy.
Thật tình mà nói, tôi không hiểu tại sao khán giả mê chuộng tiếng hát Tuấn Ngọc: trong khi các ca sĩ khác thuộc lời, đặc biệt ba cô ca sĩ vừa hát vừa diễn xuất di chuyển khắp nơi trên khán đài, thì chỉ có mỗi một Tuấn Ngọc đứng như trời trồng nhìn teleprompter hát, chứng tỏ rõ ràng không có một sự chuẩn bị, thế mà khán giả vỗ tay!
Người điều khiển chương trình là Nhạc sĩ Trần Như Vĩnh-Lạc.
Trần Như Vĩnh-Lạc
Trần Như Vĩnh-Lạc nói năng trôi chẩy, văn từ lưu loát, am tường âm nhạc, kiến thức sâu rộng về nhạc lý. Đây là ưu điểm, thế nhưng theo tôi, ưu điểm đó không át nổi hai lỗi lầm tai hại:
– Thứ nhất, nói quá dài. Rất nhiều lúc lời giới thiệu của anh ta dài bằng hay dài hơn ca sĩ hát. Nhiệm vụ của người M.C. là nếu biết, trình bày ngắn gọn những dữ kiện liên quan đến bài hát, rồi rút lui, để cho ca sĩ trình bày. Tôi nói thí dụ giới thiệu bài “Tôi đưa em sang sông” của anh Nhật Ngân: Khi anh ấy 18 tuổi thì quen một cô con gái. Cô ấy đi lấy chồng nên khi anh ta đi đò, nhớ lại cuộc tình nên mới sáng tác bản nhạc đó, vân vân và vân vân. Người M.C. giải thích cho khán giả biết để họ có thể đặt mình vào tâm trạng của tác giả khi sáng tác bản nhạc. Ca sĩ là người sẽ dùng tiếng ca của mình hấp hồn khán giả, trình bày ý tuởng của tác giả qua giọng hát của mình, đi ngược lại thời gian vào bản nhạc để rồi khi chấm dứt, khán giả là người quyết định bản nhạc ấy có hay hay không. Mỗi lần giới thiệu là anh ta tràng giang đại hải nói bông lung, mơ hồ, bóng bẩy, phân tích bài hát mà tôi và những người chung quanh chỉ mong muốn anh ta xì-tốp để ca sĩ hát.
– Thứ hai, giảng moral cho khán giả. Điểm này làm tôi xì-nẹc nhất. Trừ khi một người là người trong gia đình, hay bạn bè thân thuộc, tôi có “vấn đề” nếu họ giảng moral cho tôi, nhất là trong một hí viện, không phải ở nhà thờ hay chùa chiền. Khán giả bỏ tiền túi đi nghe nhạc, người M.C. thay vì nói về âm nhạc mà lại toan tính chuyện giảng moral cho khán giả thì họ đã lợi dụng cương vị, đi quá trách nhiệm bổn phận của mình. Trước khi cô Trần Thu Hà hát hai bài nhạc sau cùng, Trần Như Vĩnh-Lạc đi vào một cõi nào nơi tiên cảnh, nói thao thao bất tuyệt không ngừng. Tôi hỏi vài người có ai hiểu không, chẳng ai hiểu anh ta nói gì. Chính tôi cũng chẳng hiểu, chỉ nghe lõm bõm lính Mỹ đi đánh trận về thì được dân chúng đón, còn quân đội Việt Nam mình thì khổ cực, người Việt Nam mình nghèo đói, thương cho dân mình, người Việt chúng ta phải đi sâu vào nghệ thuật… Anh ta nói như điên dại luông tuồng không ngừng về Việt Nam, về thế sự… rồi khóc ngon lành vì thương cho thân phận nước Việt Nam? Những điều anh ta nói chẳng liên quan gì đến bài hát. Tôi bấm đồng hồ tay: anh ta nói tám phút, trong khi cô Thu Hà hát bài kế tiếp chỉ có hơn năm phút.
Bích Vân và Trần Như Vĩnh-Lạc
Không nhớ Trần Như Vĩnh-Lạc nói gì thì không thể nào phân tích được, nhưng may thay, anh ta viết mục đầu tiên “Thay lời Tựa” trong tờ chương trình. Nó phản ảnh lối nói chuyện tràng giang đại hải trong show trên trời dưới đất. Tôi xin chép lại câu thứ nhất trong bốn câu:
“Chúng ta ngồi đây hôm nay đều là người Việt. Chúng ta đã chào đời trong lốt người này, và ngày ngày lớn lên với thứ tiếng Việt-Nam mà mẹ hiền rót vào đôi tai bé bỏng ngày xưa. Chúng ta đã yêu, như một thông-lệ của loài người, nhưng chúng ta đã yêu như người Việt-Nam mình yêu nhau, như một ngoại-lệ của vũ trụ. Giờ đây, mảnh đất thần-tiên từng xây dựng nên bao ngôi đền Tình-Ái đấy đã dần dà khép cửa. Cõi xưa vàng rực của chúng ta giờ đây đành rụng lá rừng chiều. Chung quanh chúng ta, vẫn còn có những con người đang yêu nhau đấy chứ, nhưng nhịp tim họ đập giờ này, tuy vẫn dập-dồn máu chẩy, không còn là nhịp đập của chúng ta vẫn mang theo.” ( THAY LỜI TỰA – Trần Như Vĩnh-Lạc)
Đọc câu này xong, tôi bảo đảm ai cũng nghĩ lời văn súc tích, mỹ từ lưu loát. Nhưng nó có nghĩa gì không, và có đúng hay không? Hãy phân tích:
“Chúng ta ngồi đây hôm nay đều là người Việt”: Tôi không hiểu sao người Việt ở hải ngoại cứ mỗi khi có dịp thì phô trương nguồn gốc của mình. Hay là ta quen với văn hóa Âu Mỹ, thích thổ lộ ra bên ngoài, thích khoe khoang nên quên đi văn hóa Á Đông là nên khiêm nhường, giữ lấy cho riêng mình? Nhưng chính Tổng Thống Theodore Rosevelt cũng nói: “Speak softly and carry a big stick” (“Nói năng nhỏ nhẹ và mang một cây gậy thật to”). Hơn nữa, những người nào ở Hoa Kỳ đã xin vào công dân Mỹ thì chắc chắn đã phải tuyên thệ trung thành với nước Mỹ: “I pledge allegiance to the Flag of the United States of America, and to the Republic for which it stands, one Nation under God, indivisible, with liberty and justice for all.” (“Tôi tuyên thệ trung thành với lá cờ của Hiệp chủng quốc Hoa Kỳ và trung thành với quốc gia mà lá cờ tiêu biểu, một quốc gia dưới sự lãnh đạo của Đức Chúa Trời, bất phân chia, với tự do và công bằng cho tất cả mọi người”). Đổi quốc tịch sang nước Mỹ, ăn cơm ở nước Mỹ, nhà cửa ở nước Mỹ, học hành ở nước Mỹ, an ninh do quân đội Mỹ bảo vệ, thế mà không bao giờ nhấn mạnh mình là người Mỹ mà cứ nhắc đi nhắc lại mình là người Việt thì có khác gì người VNCH ngày xưa chê những người theo miền Bắc: “Ăn cơm quốc gia, thờ ma Cộng Sản”? (Ai chê tôi mất gốc, xin đọc bài tôi viết “Mất Gốc” post ở Saigonocean.com). Mình vẫn có thể bảo toàn và kiêu hãnh với nguồn gốc Việt của mình một cách kín đáo bằng cách nói: “Chúng ta hôm nay đến đây nghe nhạc Việt Nam” vì chỉ có người Việt mới nghe nhạc Việt. Câu này không phô trương, không gióng chuông loạn xạ, nhưng vẫn kiêu hãnh với cái gốc của mình vì tuy rằng tôi là người đã xin vào quốc tịch Mỹ, tôi đi nghe nhạc Việt Nam.
“yêu như người Việt Nam mình yêu nhau”: là yêu như thế nào? yêu dưới đất? yêu núp sau lu nước? yêu ở bụi chuối sau hè? Nói đến chuyện yêu nhau mà đưa thí dụ người Việt Nam thì chứng tỏ người viết không biết gì mấy về cá tính người Việt: phần lớn chỉ ghét nhau chứ không yêu. Đánh nhau, giết nhau, đì người khác để lấy lợi về mình, hội đoàn nào, tổ chức nào cũng tan rã, cũng chửi nhau loạn xạ, chỉ có chia rẽ chứ không bao giờ thống nhất. Bảo đảm không có chuyện yêu nhau như người Việt Nam.
“(yêu) như một ngoại lệ của vũ trụ”: Thú thật tôi quá dốt, không biết rằng vũ trụ có định luật về yêu dành cho người Việt Nam? Cái ngoại lệ của vũ trụ này là gì? Hay chỉ là một câu nói rỗng tuếch vô nghĩa?
“Cõi xưa vàng rực của chúng ta giờ đây đành rụng lá rừng chiều”: Tôi không biết rằng ngày xưa thời VNCH là “cõi xưa vàng rực”? Tôi ở SàiGòn 17 năm chỉ thấy máu chẩy của quân đội, của dân sự, chỉ thấy hòm chôn xác người, chỉ thấy tận cùng nghèo khổ, chỉ thấy rác rến, chỉ thấy người đái bậy đầy đường, chỉ thấy nước sông cầu chữ Y, cầu Trương Minh Giảng đen ngòm bẩn thỉu, chỉ thấy tham nhũng, chỉ thấy cầu tiêu công cộng ở xóm Bàn Cờ của tôi dành cho những nhà không có toilette mùi xú uế lúc nào cũng nồng nặc, chỉ nằm ngủ trên đường khai nước đái mỗi đêm đi gác Nhân Dân Tự Vệ, mà chưa bao giờ thấy cõi xưa vàng rực, không biết nó nằm ở chỗ nào? Hay là văn của tác giả đã bị ảnh hưởng quá sâu đậm của phe đối phương?
“Chung quanh chúng ta, vẫn còn có những con người đang yêu nhau đấy chứ, nhưng nhịp tim họ đập giờ này, tuy vẫn dập dồn máu chẩy, không còn là nhịp đập của chúng ta vẫn mang theo”. Câu này có nghĩa là gì? Tình yêu trai gái của những người ở lại không giống của những người bỏ nước ra đi? Như thế thì nó khác nhau như thế nào? Tình yêu của người trong nước không bằng của mình, dở hơn của mình, không thiết tha âu yếm, không đáng kể bằng của mình? Tại sao mình lúc nào cũng phải hơn người khác? Tại sao mình không vui lòng nhường cho người khác hơn mình? Tình yêu là một sự việc trừu tượng mà mình còn chê người ta, thế thì khi nói đến vật chất mình sẽ ghét bỏ họ nếu ai hơn mình?
Thu Phương
Người Việt trước 1975 không ai có thể phủ nhận sự quan sát này khi đọc văn của người miền Bắc viết về chính trị: bóng bẩy, trau chuốt, chữ dùng mỹ miều nổ to đôm đốp nhưng ý nghĩa thì… chẳng ra gì cả. Tôi có cảm tưởng như thế khi đọc lời trần tình đầu tiên Thay Lời Tựa của Trần Như Vĩnh-Lạc.
Ai đã viết được thơ/nhạc tình yêu thì dĩ nhiên cũng viết được thơ tình quê hương. Trong chương trình này có hai bài diễn tả tâm trạng khoắc khoải của Đăng Khánh với nơi sinh đẻ từ khi rời quê hương: Biển Sầu Mênh Mông vàSàiGòn Buồn Cho Riêng Ai?. Tuy rằng bị gián đoạn ly hương không trở về thăm nhà, nhưng hình ảnh của quê hưởng cũ, của sinh hoạt cũ lúc nào cũng trong ký ức của tác giả, không bao giờ quên:
“tôi thấy em trong bóng đêm
tôi nhớ em trong đáy sâu.
bão trong lòng, gió âm thầm.
rất hoang đường
giữa một biển sầu mênh mông.”
(biển sầu mênh mông)
Năm 1954, ở làn sóng tỵ nạn Cộng Sản thứ nhất của người miền Bắc vào miền Nam, Anh Bằng đã viết bài “Nỗi Lòng Người Đi” để thổ lộ tâm tình của một người rời xa Hà Nội. Năm 1975, ở làn sóng tỵ nạn Cộng Sản lần thứ hai của người miền Nam ra sinh sống ở hải ngoại, 37 năm sau, vào năm 2012, Đăng Khánh viết bài “SàiGòn Buồn Cho Riêng Ai?” để thổ lộ tâm tình của một người rời xa SàiGòn. Nhưng khác với “Nỗi Lòng Người Đi” Anh Bằng ra đi tiếc nuối người con gái bạn tình ở lại thành phố Hà Nội , thì người bạn tình trong “SàiGòn Buồn Cho Riêng Ai?” Đăng Khánh bỏ lại chính là SàiGòn.
“em đi từ dạo đó, hồn tôi đau rã rời.
chân ai về phố cũ, giọt buồn rớt trên môi”.
Trần Thu Hà
Một người rời Hà Nội năm 1954 thì 21 năm sau, 1975, khi VNCH thất thủ thì có thể có cơ hội về thăm Hà Nội. Thế nhưng một người rời SàiGòn vào năm 1975 mà chưa trở về thì đến nay đã là 38 năm, một thời gian thật là dài, gần bằng gấp đôi thời gian người rời xa Hà Nội. 38 năm đã có thể là một kiếp người thế nên tác giả không còn một hy vọng gặp lại SàiGòn xưa cũ:
“anh đi đi, anh vĩnh viễn đi đi,
tình tôi đã chết, đời tôi đã hết.”
Trong câu chuyện “Người Mỹ Chung Tình”, tôi viết về một anh bạn Mỹ của tôi, Kevin, năm 1968 được gửi sang ViệtNam là lính Thủy Quân Lục Chiến, gặp và ở với một cô gái. Cô này sinh hai con cho anh ta. Một ngày Kevin được lệnh rút quân về Mỹ bất ngờ nên mất liên lạc với cô ấy cho đến tháng 2 năm 1975 mới tìm lại được. Kevin mua vé máy bay cho cô ta và hai con rời VN nhưng cả ba kẹt lại vì chuyến đi là ngày 30-4-1975. Cô ta ở lại, lấy chồng mới,sinh thêm năm đứa con nhưng dấu Kevin để anh ta cứ tiếp tục gửi tiền về giúp đỡ. Kevin muốn làm giấy tờ bảo lãnh vợ và con sang Mỹ nhưng cô ta cứ trì hoãn không cung ứng giấy tờ nên năm 1981, anh ta bay về SàiGòn để tìm hiểu nguyên do. Ở SàiGòn, Kevin khám phá ra vợ của mình đã có chồng mới và cô ta muốn anh ta bảo trợ tất cả mọi người sang Mỹ. Muốn đứa con gái rời SàiGòn sang sống với mình, một đứa chết sau 1975, nên Kevin đồng ý mua vé máy bay bảo trợ cho vợ chồng cô ấy và tất cả những đứa con sang Mỹ. Mặc dù bị lừa gạt như thế, anh ta vẫn chung thủy sống độc thân cho đến ngày hôm nay. Giống như anh lính Mỹ bạn tôi, Đăng Khánh vẫn chung thủy với người yêu SàiGòn, dù rằng ngày tái ngộ càng ngày càng xa tầm tay với:
“dù cuộc tình không tương lai,
trái tim này chỉ có một mình em thôi.”
Con số du khách về thăm Việt Nam trong năm 2012 từ bốn quốc gia có đông người Việt nhất ở hải ngoại là một con số khổng lồ:
Mỹ : 443,826 người
Úc : 289,844 người
Pháp : 219,721 người
Canada: 113,563 người
thế mà Đăng Khánh không có tên trong số 443,826 người từ Mỹ về Việt Nam vào năm 2012, cũng như những năm trước đó, 2011, 2010, 2009, 2008….1976.
Sự chung thủy với người tình xưa của anh bạn Mỹ của tôi là một trường hợp khó tìm. Sự chung thủy của Đăng Khánh với quê hương 38 năm chưa về thăm nhà, cũng như của rất nhiều người Việt hải ngoại rời SàiGòn sau 1975, “từ mất em bao ngày tháng đọa đầy” , cũng rất hiếm thấy.
Tôi nghĩ cô đứng giữa là Thy Trang, người cùng với cô Hòa Bình tổ chức show
Anh đứng giữa là Hoàng Công Luận, kéo violon, Hòa âm, Phối khí, Chỉ Huy ban nhạc
Việt Hải và vợ chồng anh Lê Hân
Hmm, giai nhân hạ giới
Nguyên Khang
Thu Phương, Tuấn Ngọc
Nguyễn Tài Ngọc
January 2013
